Het A-woord: de atheistische out campaign
02 10 07 - 13:11 - Categorie: opinie Richard Dawkins heeft een nieuwe coming out campagne voor atheïsten gelanceerd, die weliswaar langs onze contreien heengaat, maar in Amerika voor flinke beroering zorg. De campagne is vooral gericht op de VS, omdat het atheïsme daar op alle mogelijke manieren wordt onderdrukt, terwijl de religie wordt gepromoot en opgedrongen waar het maar kan. Traditioneel meldt de Amerikaanse berichtgeving dat het percentage atheisten wereldwijd of in de VS slechts 5 procent zou bedragen, en het zou zelfs zijn gedaald naar twee procent.
Maar sinds een aantal atheïstische boeken de bestsellerlijsten aanvoeren en Dawkins begon atheïsten op te roepen zichzelf zichtbaar te maken is dit aantal opeens opzienbarend gestegen, misschien zelfs wel tot 15 of 20 procent. En nu is er dan een officiële campagne, met een eigen logo - de letter A. De A voert een blogroll aan die op steeds meer websites verschijnt van atheïsten die zich willen profileren, en er is inmiddels ook een t-shirtlijn, zodat ook op straat onschuldige gelovigen tegen hun wil worden geconfronteerd met hun grootste nachtmerrie: een zichtbaar groeiend ongeloof.
In zijn introductie wijst Dawkins erop dat deze campagne voor de meeste Europeanen helemaal niets zal betekenen, want het is voor ons ondenkbaar dat je niet hardop er voor uit kan komen wat voor levensovertuiging je al dan niet aanhangt. Maar in grote delen van de Amerikaanse samenleving en de moslimgemeenschap is dit iets heel anders. Daar is de uitstoting uit zowel de gemeenschap als het beroepsleven letterlijk, en geweld en zelfs moord behoren tot de middelen om atheïsten en geloofsafvalligen te dwingen zichzelf onzichtbaar en onhoorbaar te maken.
Krantenknipsel dat hilariteit en verbazing wekt bij atheïstische bloggers.
De opdringerige invloed van het geloof is overal merkbaar. Op scholen vangt men aan met een dagelijks gebed, in de politiek wordt gebeden, sportverenigingen bidden voor de overwinning, in het dagelijks leven zorgt de kerk voor allerlei vrijetijdsbesteding en huisvrouwen doen liefdadigheidswerk voor de kerken, kinderen moeten een eed afleggen op de bijbel om lid te mogen worden van de padvinderij. De filmindustrie heeft zich een code van religieuze zelfcensuur opgelegd, vooral sinds de opkomst van AIDS, een ziekte die als een straf van god voor homoseksualiteit en de vrije normen van de seksuele revolutie wordt beschouwd, en Bush zelf beriep zich op zijn geloof om de inval in Irak te legitimeren. De gevolgen van deze diepe sporen van het geloof zijn hierdoor ook buiten de grenzen van de VS merkbaar. Dat is dan ook de reden dat Dawkins de moeite neemt om zich te bemoeien met het naar buitentreden van Amerikaanse atheïsten, zoals hij aangeeft in een interview in The Guardian
Verschillende mensen wijzen op de grote invloed van sterke lobby's uit de geloofswereld. Sam Harris noemt in zijn Brief aan een christelijke natie de buitengewone invloed op de publieke meningsvorming in de VS op een heel scala aan terreinen, van het onderwijs via de rechtspraak tot het openbare bestuur. Richard Dawkins wijst op het opmerkelijke succes van de joodse lobby, een bevolkingsgroep die waarschijnlijk minder aanhangers heeft dan de atheïsten, maar die door de georganiseerde eenheid een enorme grip heeft op de politieke gebeurtenissen. Hoewel Amerika traditioneel seculier is, is het atheïsme tegenwoordig zo onzichtbaar dat er geen tegenwicht meer bestaat tegen het oprukkende fundamentalisme.
Een beter zicht op hoeveel atheïsten er zijn kan misschien leiden tot betere samenwerking en het gezamenlijk uitoefenen van druk tegen de invloed van de religie in alle sectoren van het leven. Een voorbeeld van de impact die dit kan hebben was vorige week te zien, toen vijftig schoolkinderen in Denver hun klas verlieten tijdens het zweren van de Pledge of Allegiance, de patriottische eed van trouw aan de Amerikaanse staat, gesymboliseerd door de vlag, die sinds 2004 op scholen is ingevoerd, en die eindigt met one nation under god. De woordvoerster van de Students Worker Club van protesterende studenten wees erop dat niet iedereen in Amerika gelovig is of in één god gelooft. De eed is een aantasting van de grondwettelijke scheiding van kerk en staat. Het is weliswaar niet verplicht om mee te doen aan het reciteren van de eed, maar het gebeurt onder schooltijd en gaat dus van de lestijd af. De gezamenlijke actie haalde het nieuws, en maakte duidelijk dat de religieuze invloed via de staat inbreuk maakt op de persoonlijke sfeer van andersdenkenden en de vrije meningsvorming van scholieren en studenten.
Hoewel het atheïsme in Nederland niet wordt onderdrukt, oefenen atheïsten en seculieren nauwelijks zichtbare invloed uit op het openbare leven, waardoor niet duidelijk is wat het aandeel is van niet-religieuze stromingen in de structuur van onze maatschappij. Dat kan er zelfs toe leiden dat religieuze stromingen die zichzelf wel promoten allerlei verworvenheden van het atheïsme en het humanisme in de westerse samenleving op hun eigen conto schrijven: er is geen positief kenmerk aan onze cultuur te bedenken, of het wordt wel 'joods-christelijk erfgoed' genoemd. Een betere kennis van de geschiedenis zal de identiteit van het atheïsme, humanisme en secularisme zeker ten goede komen.
Een nadeel voor het atheïsme om de publieke opinie en het overheidsbeleid te beïnvloeden is dat het de levensovertuiging van de meeste atheïsten individualistisch is. Er bestaan geen credo's of heilige boeken die vastleggen wat een atheïst moet denken en doen, dus is er ook geen groep afgevaardigden die 'het atheïstische ideologische denkbeeld' kan promoten, want dat bestaat in feite niet. Ook is het atheïsme anti-sektarisch, dus er bestaat geen elite die zich erop kan beroepen de belangen van de hele groep te behartigen om hun eigen politieke en persoonlijke belangen tot op hoog niveau te versterken. Er is ook geen atheïst die op een dergelijk voordeel zit te wachten; integendeel, georganiseerd sektarisme met invloedrijke leiders die hun morele ideeën van bovenaf aan de hele natie opleggen is precies wat elke atheïst die de rechten en vrijheden van het individu respecteert pontificaal afwijst.
Maar wat atheïsten overal, dus ook in Nederland, als groep wel kunnen doen is gezamenlijk protesteren tegen de invloed van religieus fundamentalisme op steeds meer sectoren van het publieke leven, met steun en inkeuring van de politiek. De overheid moet de armoede moet niet bestrijden in samenwerking met de kerken, het is niet de taak van de scholen om godsdienst te onderwijzen dus de overheid moet dit niet financieren, godsdienstgebouwen moeten niet met overheidsgeld worden gebouwd, opstandige jeugd moet niet tot de orde worden geroepen met door de overheid gesubsidieerde religieuze organisaties, de overheid - en zeker de wet - heeft niet als taak kritiek op de godsdienst te beschermen met een artikel over godslastering. Overal waar dit gebeurt kunnen atheïsten en andere seculieren gezamenlijk een blok vormen, zich hiertegen uitspreken in er indien nodig actief iets tegen doen. Een organisatie kan in dit verband zinvol zijn om elkaar te informeren over misstanden en mogelijkheden aan de bel te trekken of actie te ondernemen.
Auteur:
Dit artikel is 3240 keer gelezen.
42 reacties
