Cliteur: religie als bron van cohesie is misleidend
17 01 08 - 15:52 - Categorie: maatschappij Ook christenen zijn gebaat bij een religieus neutrale staat naar Frans model, zei prof. dr. P. B. Cliteur woensdag op het congres ”Neutrale staat: kreet of credo?” in Groningen.Religie als bron van sociale cohesie is een misleidende belofte, volgens Cliteur. Het idee van één religie en één staatskerk is geen realistisch perspectief. (Bron: Reformatorisch Dagblad)
Niet alleen gelovige maar ook seculiere bewindslieden verwijzen naar de bindende kracht van de godsdienst voor de samenleving. Maar de binding van religie is alleen maar schijnbaar, doordat wordt nagelaten concreet vast te stellen welke religie de samenhang bevordert en hoe dit dan gebeurt. Zo denkt iedereen aan zijn eigen religie als fundamentele basis voor het geheel. Maar volgens Cliteur is er geen speciale godsdienst aan te wijzen die de sociale samenhang van de volledige samenleving kan bevorderen. Bewindslieden kunnen hun aanspraken op de godsdienst als bindend element niet waarmaken. De scheiding tussen kerk en staat is in Nederland niet zover doorgevoerd als in Frankrijk. De rechtspraak en de politie dienen neutraal te zijn. Wie in deze sectoren werkzaam is mag niet in het openbaar zijn religie uitdragen. Op scholen is het in tegenstelling tot in Frankrijk wel toegestaan om het onderwijs op een bepaalde religie te baseren.
Paul Cliteur onderscheidt vijf staatsmodellen met verschillende gradaties van scheiding tussen kerk en staat. De ondemocratische uitersten hierbij zijn het politieke atheïsme dat het atheïsme aan alle burgers tracht op te leggen en de religie wil uitbannen, en aan de andere zijde van het spectrum de theocratie die zich wat wetgeving en rechtspraak baseert op één bepaalde godsdienst, en weinig tot geen ruimte biedt aan andere ideologieën.
Het vierde model, waarin de staatskerk een rol speelt, is volgens Cliteur in onze pluralistische samenleving niet realistisch meer. Wel realistisch noemt hij het 'post 1989-perspectief:
Dat houdt in dat we leven in een wereld van diepgaand verschillende religieuze levensbeschouwingen, een wereld ook waarin godsdiensten (of liever bepaalde stromingen binnen die godsdiensten) met theocratische ambities zich manifesteren, en dat we dáárvoor een verstandig constitutioneel arrangement moeten bedenken. Daarbij zouden alle opties open moeten liggen en zouden we ons niet bij voorbaat moeten opwerpen als pleitbezorgers van onze eigen geestelijke tradities. (Reformatorisch Dagblad)
De Nederlandse staatsvorm houdt het midden tussen het tweede model van volledige scheiding tussen kerk en staat, zoals in Frankrijk, en het derde model, een multiculturele of multireligieuze staat waarbij de overheid zonder een voorkeur uit te spreken alle religies op gelijke voet behandelt. Dit laatste model heeft wortels in de verzuilde Nederlandse cultuur uit het verleden.
Een bezwaar dat wordt aangevoerd tegen het Franse model, de laïcité, is dat het inbreuk maakt op de religieuze rechten van de burgers. Vooral het hoofddoekverbod op Franse scholen zou dit aantonen. Cliteur wijst erop dat het juist de zwakkere partij is die bescherming nodig heeft tegen de sterkere, dus bijvoorbeeld het kind dat door ouders, broers, de geestelijkheid etc. wordt gedwongen tot een bepaalde leefstijl. Door deze opgedrongen leefstijl uit de scholen uit te bannen, kan het kind, vrij van indoctrinatie, leren eigen keuzes te maken.
Een ander punt van kritiek is de al dan niet vermeende neutraliteit van de laïcité. Vanuit multiculturele hoek zou worden gesteld neutraliteit niet mogelijk is. Maar als dit het geval is, kan hiertegenover worden gesteld dat het evenzo niet mogelijk is om alle religies gelijk en eerlijk te behandelen. Als gebrek aan neutraliteit dus een argument is tegen het tweede model, is het tegelijk ook een argument tegen het derde model.
Cliteur concludeert op basis van zijn argumenten dat het model van de laïcité de meest geschikte basis is om de samenhang tussen alle verschillende burgers binnen een staat met een sterk pluralistisch karakter te reguleren. Bij dit model is iedereen het meeste gebaat, zowel de individuele aanhangers van de verschillende godsdiensten als de samenleving waarin mensen met verschillende ideologieën naast elkaar leven.
Bron: Reformatorisch Dagblad
http://www.refdag.nl/artikel/1329500/Cliteur Religie als bron cohesie is misleidend.html
http://www.refdag.nl/artikel/1329507/Christenen gebaat bij neutrale staat.html
Auteur: Els Geuzebroek
Dit artikel is 1309 keer gelezen.
1 reactie
