Het kerkelijke debat over god
10 01 08 - 04:27 - Categorie: maatschappij In de Trouw wordt aandacht besteed aan de gelovige atheïstische dominee Klaas Hendrikse en de weigering van de Protestantse kerk om het debat met deze dominee aan te gaan. De predikanten Derk F. Blom en Reinier Gosker schrijven in een opiniestuk over Gerrit de Fijter, praeses van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), die een uitnodiging van de Trouw afslaat. Intussen vliegt het boek Geloven in een god die niet bestaat de winkels uit, als een niet te missen teken dat dit onderwerp leeft. De kerk is blijkbaar niet bij machte te leren van oude fouten, vooral niet als het gaat om het aangaan van de confrontatie met het leeglopen van de kerken door het toenemende ongeloof. De religieuze elite plaatst zichzelf structureel buiten de ontwikkelingen in de maatschappij.De kerk is traditioneel een hiërarchisch instituut dat het geloof van bovenaf aan de maatschappij oplegt en het doen en laten en zelfs denken van mensen onder controle te houdt. Maar inmiddels is de mensheid al gedurende enige eeuwen een andere weg ingeslagen, en de religieuze instituten zijn gedwongen de vrije keuze van het individu te accepteren. Ontelbaren hebben het geloof voorgoed de rug toegekeerd, anderen vonden buitenkerkelijke geloofswegen. Met lede ogen ziet de kerk de New Age aan, en schrijft daar bij tijd en wijlen waarschuwend over. Ook binnen de kerk is te zien dat mensen zelf zijn gaan nadenken en er hun eigen geloofsvoorstellingen op na beginnen te houden. Maar het lukt niet om één en één bij elkaar op te tellen. De kerk houdt vast aan de tradities, en blijft tegen alle ontdekkingen in volhouden dat hun waarheid eeuwig is.
Een enquête onder Anglicaanse priesters in 2002 wees bijvoorbeeld uit dat nog maar 7 van de 10 mannen nog geloven in de lichamelijke wederopstanding en nog maar 5 van de 10 priesteressen. Ook de zekerheid over god zelf was flink afgenomen. Een van de conclusies die een kerkelijke woordvoerder naar aanleiding van dit onderzoek trok, was dat er inmiddels twee kerken naast elkaar lijken te bestaan, een kerk waar men nog overtuigd was van de historische waarheid van het christelijke geloof, en een kerk die op zijn zachtst gezegd twijfelachtig tegenover de dogma's en geloofswaarheden staat, en die je op zijn ergst in feite ongelovig kan noemen.
Ontelbaren zijn al uit de kerk gestapt en hebben hun eigen weg gevonden. Een belangrijke groep 'andersdenkenden' blijft binnen de kerk omdat ze om hun eigen redenen vinden dat ze daar thuis horen. Maar de kerkelijke leiding blijft aan de traditionele ideeën vasthouden, zonder acht te slaan op de vooruitgang die deze ideeën allang heeft achterhaald, en zonder acht te slaan op de ontwikkeling die de nog overgebleven gelovigen doormaken.
De vraag wie er uitmaakt wat een mens moet geloven wordt door de kerk waarschijnlijk anders beantwoord dan door de gelovigen. Het is niet mijn zaak om te bepalen hoe gelovigen hun conflicten met de modernisering moeten oplossen. Ik begrijp maar half wat de dominee Hendrikse verkondigt, en een debat hierover met een kerkleider zal wel helemaal aan me voorbijgaan. Maar wel vraag ik me af hoe groot de invloed van de kerk op het afremmen van de vooruitgang eigenlijk is. Op alle denkbare gebieden zie je dezelfde spanningen, waarbij het geloof onder druk komt te staan van de toegenomen kennis, het gezonde verstand en de onafhankelijkheid van het individu.
Tegelijk zie je overal hoe de meest conservatieve krachten werkzaam zijn om te voorkomen dat de nieuwe denkbeelden zich vrij kunnen verspreiden. Door het verzet tegen de vrije kritiek blijft de kerk eeuwig hangen in versleten dogma's die in niemands belang zijn. Stilstand en zelfs achteruitgang worden in de hand gewerkt door alles wat de dogma's weerlegt buiten te sluiten of te verbieden.
De evolutieleer, euthanasie, abortus, vrijheidvanmeningsuiting, historisch onderzoek, seksuele vrijheid, beeldvorming over mannen en vrouwen, medisch onderzoek gebaseerd op stamcellen, op ontelbare gebieden wordt de vrije discussie vertroebelt door conservatieve inspanningen uit kerkelijke hoek. Als de kerk met zijn financiële macht en onvermoeibare drang om hun bijna uitgestorven denkbeelden koste wat het kost overal aan ons op te dringen er niet was, konden een heleboel discussies opeens centraal worden gevoerd. Misschien zou blijken dat slepende ethische vraagstukken over bijvoorbeeld euthanasie opeens makkelijk kunnen worden opgelost.
Ik weet wel uit ervaring dat religie een enorme impact heeft op de vrijheid van een mens om te kunnen lleven zoals hij wil. Zelfs als je niet gelovig bent opgevoed, word je, bewust of ongemerkt, vaak gedwongen om je aan te passen aan de normen van het geloof, die vanuit de kerk worden opgelegd. Maar de ontkerkelijking blijft maar voortduren, ondanks de druk die de kerk op zowel de gelovigen als de hele maatschappij uitoefent. Ik vraag me soms gewoon af hoe het zou zijn als die voortdurende druk om tegen onze natuur in met elkaar om te gaan wegvalt. Zijn we dan eindelijk vrij om ongestoord de weg naar een volwassen maatschappij te gaan bewandelen?
Auteur:
Dit artikel is 697 keer gelezen.
vijf reacties
