Science Allah Carte: islamitische wetenschap
15 12 10 - 16:57 - Categorie: wetenschap Islamitische wetenschap? Op het eerste gezicht lijkt dit net zo slecht bij elkaar te passen als Christelijke natuurkunde of joodse oceanografie. Maar is het mogelijk dat de islam een uitzondering vormt? Een populair element in dit kader was altijd de genoemde reeks historische prestaties van de islamitische wetenschap. Toen Ziauddin Sardar zijn gedachten over dit onderwerp publiceerde in de New Scientist, bijna een kwart eeuw geleden, kreeg zijn artikel niet de titel Can science come to islam?, maar Can science come back to islam?In de woorden van F.R. Rosenthal (The classical Heritage of islam): 'Islamitisch rationeel onderzoek is geheel afhankelijk van de klassieke oudheid... de islamitische beschaving zoals wij die kennen zou zonder de Griekse erfenis gewoon niet hebben bestaan'.Ibn Warraq, schrijver van Why I am not a muslim, maakt duidelijk: "Islamitische wetenschap was gebaseerd op het werk van de oude Grieken, en de moslims waren belangrijk als de doorgevers van de Griekse (en Hindu) kennis die anders misschien verloren was gegaan' (Aristoteles, Plato, Galenus, Hippocrates, Archimedes, Euclides, Ptolomeus). En zelfs, 'de meeste vertalers ervan waren Christenen." Warraq schrijft: "Er bestaat een hardnekkige mythe dat de islam wetenschap aanmoedigde. Aanhangers van deze mythe citeren de koran en hadith [traditionele uitspraken van Mohammed] om hun punt te bewijzen: 'Zoek kennis, in China als het moet: de zoektocht naar kennis is verplicht voor elke moslim'. Dit is onzin, omdat de kennis die hier wordt verdedigd kennis over de religie is. De orthodoxie heeft altijd wantrouwend gestaan tegenover 'kennis omwille van de kennis', en ongeremd onderzoek wordt beschouwd als gevaarlijk voor het geloof... Alle wetenschappen die niet direct naar god leiden worden ervan beschuldigd zinloos te zijn."
'Zij die moorden, vinden niet dat ze een misdaad plegen,' zei Girija Shankar Jaiswal (een advocaat die vrouwelijke slachtoffers verdedigt). "Ze denken dat ze martelaars zijn. Ze vinden het niet erg om naar de gevangenis te gaan."
Al-Hasan ibn al-Haytham (Alhazen) was een van de grootste islamitische wetenschappers gedurende de middeleeuwen, en zijn Optiek heeft Kepler sterk beïnvloed. De Franse filoloog Ernest Renan schreef: "Een leerling van Maimonides, de Joodse filosoof, vertelde dat hij voor zaken in Baghdad was, toen de bibliotheek van een zekere filosoof (die overleed in 1214), daar af werd gebrand. De prediker die de uitvoering van deze veroordeling leidde, wierp eigenhandig een astronomisch werk van Ibn al-Haitham in de vlammen, nadat hij had verwezen naar tekening in dit werk van de bolvormige aarde, als een ongelukkig symbool van goddeloos atheïsme."
Dit brengt de negentiende-eeuwse Engelse politicus John Morley in de herinnering, als hij het leven van Voltaire bespreekt: "Terwijl men verplicht is de zon te aanbidden, is het zo goed als zeker een misdaad om de wetten van de hitte te onderzoeken."
In de twaalfde eeuw studeerde Averroës medicijnen en filosofie, en zijn werk over Aristoteles gaf aanleiding tot de ontwikkeling van de inductieve, empirische wetenschap. Zijn beloning hiervoor was dat hij als ketter werd aangeklaagd, veroordeeld en verbannen. Toch wordt zijn naam vaak aangehaald als voorman van de islamitische wetenschapsgeschiedenis.
Renan dacht hier anders over: "Om de islam te bedanken voor het bestaan van Averroës en vele andere gevierde denkers, die de helft van hun leven in de gevangenis doorbrachten, of gedwongen waren ondergedoken, in ongenade waren gevallen, wier boeken waren verbrand en wier geschriften onderdrukt door de theologische autoriteiten, is alsof aan de Inquisitie de ontdekkingen van Galileo worden toegeschreven, en de hele wetenschappelijke ontwikkeling die deze niet heeft kunnen tegenhouden."
Er bestaat ook een stroming die aanneemt dat de islamitische wetenschap is 'gekaapt' door de fundamentalisten, en dat alle problemen aan hen worden toegeschreven, om er zo vanaf te komen. Maar door de last van anti-wetenschap af te schuiven op een geïsoleerde groep van extreme fundamentalisten wordt de centrale kwestie ontweken. Taslima Nasreen ontving een bevel tot inhechtenisneming van de overheid in Bangladesh (vanwege 'het beledigen van religieuze gevoelens'), en heeft enige ervaring met officieel islamitisch ongenoegen. 'Ik zie geen enkel verschil tussen de islam en islamitische fundamentalisten,' zei ze. "...Ik moet dit zeggen, omdat bepaalde liberalen steeds de islam verdedigen en de fundamendalisten de schuld geven voor het veroorzaken van problemen.'
In de New Scientist (15 december 2001) zei Ziauddin Sardar: "Eén bepaalde studie, die was gesteund door de International Federation of Institutes of Advanced Studies (IFIAS) in Stockholm bracht islamitische wetenschappers en onderzoekers uit de hele wereld samen in seminars, gehouden tussen 1980 en 1983. Het onderzoek van de IFIAS, gepubliceerd als The touch of Midas, concludeerde dat het onderwerp van wetenschap en waarden binnen de islam moet worden behandeld binnen het kader van concepten dat de doelstellingen van een islamitische maatschappij vormgeven."
Sardar zei ook dat begin jaren '90 bij de verdedigers van islamitische wetenschap een verschuiving ontstond naar obscurantisme: "Men begon te argumenteren dat alle kennis, inclusief wetenschappelijke kennis, in de koran kon worden gevonden. Deze thesis kreeg een geweldige impuls van het goedgefinancierde Saudische project Wetenschappelijke wonderen in de Koran. Het project omvatte empirisch werk, waaronder vergelijken van koranverzen die betrekking hadden op astronomie en embryologie met de recentste ontdekkingen, en het populariseren via conferenties en seminars. Relativiteitstheorie, quantenmechanica, de big bang-theorie, embryologie - praktisch alles was 'ontdekt' in de koran."
Samenvattend: "Wetenschap wordt geen probleemoplossende onderneming of objectief onderzoek, maar een mystieke zoektocht om het Absolute te begrijpen. Vermoedens en hypotheses hebben geen werkelijke plaats; al het onderzoek moet ondergeschikt zijn aan de mystieke ervaring."
Noch is er enig zichtbaar vooruitzicht op de mogelijkheid van een gedrukte weergave van een open debat over het onderwerp. Het is een verlammende gedachte dat er geen enkel seculier Arabisch tijdschrift bestaat. In elk geval is het onwaarschijnlijk dat debatten die zich bezighouden met het concept van ketterij tot iets van waarde leiden.
"Het idee van het heilige is gewoon een van de conservatiefste opvattingen in welke cultuur dan ook, omdat het andere ideeën - onzekerheid, vooruitgang, verandering - wil criminaliseren." Dit zijn de woorden van Salman Rushdie in zijn Herber Reade Memorial-lezing in februari 1990, terwijl hij was ondergedoken in verband met de fatwa voor blasfemie.
Dit artikel is een vertaling van het artike Science Allah Carte, gepubliceerd op de website van Csicop.
Auteur: Lewis Jones
Dit artikel is 1838 keer gelezen.
twee reacties
